Architectuur Amsterdam

Sinds 2010 is de Amsterdamse grachtengordel Werelderfgoed. Dat heeft gevolgen. Op een symposium in 2011 'De grachtengordel werelderfgoed: leve de grachtengordel' werd daarover gediscussieerd - wat is de betekenis deze status? Over de bijdragen op het symposium verscheen het boekje Amsterdams Werelderfgoed. De grachtengordel na 400 jaar onder redactie van Marleen Slooff en Jaap Evert Abrahamse.

Marleen Slooff werkte tot 2011 bij het Bureau Monumenten & Archeologie Amsterdam en was coördinator van het Bureau Werelderfgoed Amsterdam. Jaap Evert Abrahamse is de auteur van het baanbrekende boek De grote uitleg van Amsterdam, absoluut hoogtepunt van de stroom boeken, waartoe de aanwijzing tot werelderfgoed leidde. Abrahamse wist aan de hand van bestuurlijke archieven het maximale boven water te krijgen over de altijd wat mythisch gebleven besluitvorming rond de grachtengordel. Daarom bevatte het symposium ook een bijdrage van Abrahamse. Hij legt de nadruk op de pragmatische kanten van de gordel. Het was een vorm van publieke projectontwikkeling, erop gericht mensen de mogelijkheid te geven voor zichzelf of voor de markt te bouwen. De enorme kosten van de aanleg werden terugverdiend door de verkoop van bouwgrond en op lange termijn door de groei van de stedelijke economie.

Om tot zo'n mooi resultaat te komen, was een krachtig stadsbestuur onontbeerlijk. Het stadsbestuur hanteerde voor zijn besluiten de principes van 'nut, cieraad en profijt'. Planmatige stadsaanleg op een dergelijke schaal was uniek in de wereld. Guus Borger beschrijft de grachtengordel als een resultaat van bestuurlijke evenwichtskunst.

Volgens Boudewijn Bakker lieten de kooplieden-bestuurders zich leiden door het humanistische ideaal van orde en maat, zowel ethisch als esthetisch. Freek Schmidt beschrijft de opleving van de interesse in het gebied in de 19de eeuw. Men begon zich bezig te houden met bescherming van het historische stadsschoon, dat in die tijd onder druk kwam te staan.

Ron van Oers beschrijft de discussie binnen de UNESCO over het beheer van werelderfgoed-steden. Volgens Paul Meurs geeft UNESCO landen de vrijheid met het eigen werelderfgoed om te gaan op basis van de door hen zelf gedefinieerde uitgangspunten. Op die manier stimuleert UNESCO ook de discussie over erfgoed. Het internationale netwerk van werelderfgoed kan de blik van de Nederlandse monumentenzorg verruimen.

Amsterdams Werelderfgoed. De Grachtengordel na 400 jaar.
Redactie: Marleen Slooff / Jaap Evert Abrahamse
Uitgave: Bureau Monumenten & Archeologie Amsterdam
96 blz. ISBN 9789068686043, Prijs € 17,50.