Ontwerpers aan het woord

In dit deel van Architectuur Amsterdam laten we de ontwerpers van Amsterdam zelf aan het woord. In eerste instantie vindt u hier  interviews met architecten, kunstenaars, stedenbouwkundigen en anderen die betrokken waren bij het tot standkomen van het Oostelijk Havengebied, een audioarchief van zo'n twintig uur. De gesprekken vonden plaats tussen 2005 en najaar 2009. Later zullen er interviews aan toegevoegd worden. Interviewers zijn Ruud van Soest en Bert Franssen. Hieronder meer over de opzet van de gesprekken.

 Dakterras Borneo  Nieuwbouw bij Pakhuis Afrika 'Stoa', kunstwerk Arno van der Mark, gebouw Piraeus

Achter de huidige bloeiperiode van de Amsterdamse architectuur en stedenbouw zitten beleidsmakers, ontwikkelaars, investeerders en 'insprekende' bewoners, maar natuurlijk vooral ook ontwerpers. Uiteindelijk leveren zij de ideeën voor wat je te zien krijgt: beproefde ontwerpen uit het standaard repertoir, dan wel de  resultaten van een instelling om het eens een keer heel anders te doen, eventuele weerstanden trotserend.

Waarom het Oostelijk Havengebied?
De keuze om met het Oostelijk Havengebied te beginnen is geen toeval. De ontwikkeling van dit waterfront behoort ongetwijfeld tot de grote gebeurtenissen van de Amsterdamse stedenbouw, vergelijkbaar met Plan Zuid van Berlage, het werk van de Amsterdamse School, de ontwikkeling van de Westelijke Tuinsteden en de door Le Corbusier geïnspireerde Bijlmermeer.
 
De transformatie van de oude haven van Amsterdam tot een moderne woonwijk betekent een breuk met de naoorlogse politiek gestuurde volkshuisvesting. Er werd nu gebouwd voor de markt, en dat bracht op alle vlakken veranderingen met zich mee - financieel, organisatorisch, qua architectuur en stedenbouwkundige layouts. Door deze paradigma-shift werd de weg geëffend voor wat je de nieuwe Amsterdamse stedenbouw kunt noemen. En voor de doorontwikkelingen die we bijvoorbeeld op IJburg, de noordoever van het IJ, het Westerdokseiland en de Zuidas zien.
  Scheepstimmermanstraat, aan het water Gevel met kunstwerk, gebouw Hoop Liefde en Fortuin
 
De interviews
Waar gaan de interviews over? We vragen vaak dicht op de huid van het zichtbare. Waarom zijn de ramen in die gevel onregelmatig geplaatst? Die grote monolieten in de 'zee van laagbouw' op Borneo en Sporenburg, waren die nodig om de gewenste dichtheid van 100 woningen per hectare te halen? Waarom staat de gevel die u ontwierp 'op vlucht'? Was er een bepaalde reden om juist deze kunstenaars uit te nodigen om de bruggen van het Java-eiland te ontwerpen? Hoe kon er een stedenbouwkundig plan voor het KNSM-eiland uit de bus komen dat zozeer afweek van het plan dat de gemeenteraad had aangenomen? Zulke concrete vragen zijn voor bevlogen ontwerpers natuurlijk al gauw aanleiding om breder uit te pakken en verdere achtergronden te geven bij hun keuzes en beslissingen. Daar kregen ze alle ruimte voor.
 
HBewoners KNSM-eiland in krakersperiodeet resultaat van deze opzet is in elk geval is dat je inzicht krijgt in het ontwerpproces zelf en de factoren die rop van invloed zijn. Daarmee verschillen de gesprekken van de vele publicaties over architectuur die vooral als wervende presentatie van het aanbod bedoeld zijn. De lijst met geïnterviewde ontwerpers vindt u in de startpagina van het audioarchief.