Architectuur Amsterdam

 

Er kwam een ambitieus plan met een dicht waterfront vanaf de Spaarndammerbuurt tot aan het Oostelijk Havengebied, waarvoor Rem Koolhaas in 1992 een plan ontwierp. Sociale woningbouw kwam er in het geheel niet in voor, er zaten veel kantoren in om het voor investeerders interessant te maken. Het haalde het niet. De belangrijkste investeerder ING trok zich terug uit het project.

 

Maar een nieuw waterfront langs het IJ kwam er toch. Niet volgens de traditie van één grootschalig ontwerp, maar langs de weg van stapsgewijze planvorming per deelgebied. Als eerste was begin jaren’90 het Oostelijk Havengebied aan de beurt, dat overigens buiten Koolhaas’ plan viel. Deze wijk werd de bakermat van een nieuwe architectuur en stedenbouw in Nederland. Op een klein, beloopbaar gebied zie je zeer verschillende stedelijke ontwerpen, bijzondere woningbouw, nieuwe bruggen¬architectuur en inspirerende waterfront-ontwikkeling. Je ziet er hoe ontwerpers bij de vernieuwing en transformatie aansluiten bij het verleden van de locatie, hoe (monumentale) kunst wordt ingezet voor architectuur en gebiedsinrichting. In de wijk kwam veel cultuur, zoals het succesvolle Muziekgebouw aan ’t IJ aan de Piet Heinkade.

 

Recent
In de 21^ste eeuw volgde de aanleg en ontwikkeling van IJburg, zes kunstmatige eilanden, een proces dat voorlopig nog voorduurt. In IJburg wonen straks 45,000 mensen. IJburg maakt gebruik van de positieve ervaringen met het Oostelijk Havengebied, met onder meer veel vrije kavels zonder esthetische controle, waterwoningen, en wil een ware mix van wonen, werken en recreëren realiseren.

 

Iets later was het de beurt aan het Westerdokseiland, een voormalig rangeerterrein met douaneloodsen onmiddellijk ten westen van het Centraal Station. De buurt moet aansluiten bij de dichtheid, functiediversiteit en leefvormen van de binnenstad, wat gebeurt in een tot dan toe niet vertoonde dichtheid van 300 woningen per ha. Behalve woningen komen er ook kantoren en publieksfuncties, waaronder het Paleis van Justitie (dat  vertrekt van de Zuid-as…).

In Amsterdam-Noord kwam enkele jaren geleden een groot deel van het Shell-terrein beschikbaar voor nieuwe ontwikkelingen. De nieuwbouw is in volle gang.  De voormalige Shelltoren wordt een hotel. Ernaast komt het opvallende Filmmuseum van Delugan Meissl Associated Architects uit Wenen. Verder naar het westen is het uitgestrekte terrein van de voormalige scheepswerf NDSM een uitdaging voor architecten, waarbij opnieuw industrieel erfgoed wordt ingepast. Voorlopig wordt hier de show gestolen door het voormalige Kraanspoor, een 270 lang betonnen gevaarte, waarvoor de architecten van OTH een glazen kantoor ontwierpen.

 

Aan de noordelijke IJ-oevers ligt nog de herontwikkeling van een enorm terrein in oostelijke richting In het verschiet, waar de komende decennia de industrie naar verwachting geleidelijk zal wegtrekken.

 

Houthavens
In het westelijk havengebied van Amsterdam, nog tamelijk dicht bij de binnenstad, liggen de Houthavens, de eerste gegraven haven van Amsterdam. Ook dit bedrijvengebied, voornamelijk gebruikt door de binnenvaart, gaat op de schop. Op zeven kunstmatige eilanden wordt een nieuwe woon- en werkwijk aangelegd. Tijdelijk zijn hier containers voor studentenhuisvesting geplaatst. Op de Silodam, een strekdam aan de noordkant, zijn twee graansilo's omgebouwd tot appartmentengebouwen. Helemaal in het westen heeft MVRDV in 2002 het al beroemde appartementencomplex ‘Silodam’ gebouwd.