Architectuur Amsterdam

'Amsterdam is een van de meest in beeld gebrachte steden ter wereld'. Zo begint het eerste deel van 'Kaarten van Amsterdam'. Er lag dus een uitdaging deze kaarten bijeen te brengen in de wetenschap dat zoiets een monnikenwerk is en altijd voor verbetering vatbaar. Antoine D'Ailly, oom van de latere burgemeester Arnold D'Ailly, was in 1934 een van de eersten die het probeerde. Daarna is het werk aangevuld door anderen, zonder het echt af te maken. Marc Hameleers heeft er in 'Kaarten van Amsterdam' zijn levenswerk van gemaakt het voorlopig definitieve Kaartenboek samen te stellen, ook met oude kaarten die dankzij zijn speurwerk boven water kwamen.

De belangstelling voor d'Ailly's catalogus  van 1934 was niet overdonderend, van de 500 gedrukte exemplaren werden er in de twee jaren na de uitgave 6 verkocht. Originele exemplaren waren onlangs nog uit voorraad leverbaar.
Heel anders ligt dat met de belangstelling voor de huidige uitgave. De samensteller had er twee delen van in totaal 800 heel grote pagina's voor nodig. In 2002 verscheen het deel met de kaarten van 1866 tot 2000, dat in enkele maanden was uitverkocht. Daar heeft hij nu een tweede deel aan toegevoegd, dat nu deel 1 is genoemd, omdat het de oudere kaarten van 1538 tot 1865 bevat. Dat ging samen met een update van het in 2002 verschenen deel, dit keer met kaarten tot 2012. De laatste kaart laat de stad met de zeven huidige stadsdelen zien.

Er zijn niet alleen topografische kaarten. Ook bijvoorbeeld militaire kaarten, kaarten over uitbreidingsplannen, tramlijnen, choleraverspreiding, zuigelingensterfte, parochiale kaarten, weinig gedetailleerde kaarten, geschikt voor het onderwijs, en de beruchte stippenkaart uit de oorlog waar elke stip stond voor 10 Amsterdammer van Joodse afkomst. 

Curieuze en vergeten feiten zijn boven water gehaald. Zoals de naamgeving van Dam, die in de Franse tijd Revolutieplein, daarna Plein Napoleon, en nadat de Fransen opgerot waren, weer Den Dam heette. De Prins Hendrikkade werd in Napoleons tijd vernoemd naar zijn vrouw, Kaaij Maria Louise.

In de boeken staan niet alle kaarten van Amsterdam. Met name voor het tweede deel, de kaarten na 1866, was dat ondoenlijk en onmogelijk, althans in het bestek van één band op een geannoteerde wijze en met afbeelding. Bovendien ligt het accent in beide boeken op kaarten van de hele stad. Kaarten van delen van de stad zijn spaarzaam. Zo is Plan Zuid van Berlage present, maar het ook interessante Plan West (De Baarsjes) niet.

Kaarten van Amsterdam, 1538 | 1865. Deel 1.
Auteur: Marc Hameleers, m.m.v. Ate Kahrel, Ferjan Ormeling, Ingrid Oud, Lida Ruitinga
Kaarten van Amsterdam, 1866 | 2012. Deel 2
Auteur: Marc Hameleers, m.m.v. Ate Kahrel, Ingrid Oud, Vincent van Rossem, Lida Ruitinga, Erik Schmitz, Ludger Smit, Jos Waterschoot
2 delen, samen 800 blz.
Stadsarchief Amsterdam en Uitgeverij THOT, Amsterdam/Bussum 2013
ISBN 978 90 6868 621 3 (deel 1)
ISBN 978 90 6868 621 0 (deel 2)
€ 69,50 per deel

http://thoth.nl/Rubrieken/Architectuur---stedenbouw/Kaarten-van-Amsterdam-deel-I
http://thoth.nl/Rubrieken/Architectuur---stedenbouw/Kaarten-van-Amsterdam-deel-II