Architectuur Amsterdam

Stadsdeel Centrum heeft besloten van drie stegen in de oude binnenstad - Vredenburgersteeg, de Spooksteeg en de Waterpoortsteeg - de hekken overdag te openen. Het gaat om een proef. Als die slaagt, gaan meer afgesloten stegen in het centrum, eenentwintig in totaal, weer open.

Waarom een proef en waarom waren de stegen eigenlijk afgesloten? Ze bevonden zich in een gebied met een heftige en grootschalige drugsscene, althans, tot enkele jaren geleden. De veiligheid van passanten en bewoners kon in die nauwe steegjes niet gewaarborgd worden. Bovendien waren het handige vluchtroutes als de politie achter drugsdealers aanzat. Het lukte maar niet om de zaak veilig te krijgen en zo'n twintig jaar geleden besloot de gemeente daarom tot een paardenmiddel: de stegen gingen 'tijdelijk' op slot. Alleen de bewoners kregen de sleutel van de stalen hekken.

Van een 'tijdelijke maatregel' is inmiddels geen sprake meer, vond de rechter tien jaar geleden al. En inmiddels is de situatie op de Wallen en de Zeedijk zozeer verbeterd dat het stadsdeel de afsluiting niet langer terecht vindt. Vandaar de proef. Die natuurlijk voor beroering zorgt onder steegbewoners en winkeliers op de hoeken. Men voorziet allerlei narigheid, zoals inbraak, junks die hun behoefte doen in de steegjes, Britse onverlaten die tegen de gevels van de huizen plassen en mogelijk zelfs berovingen met geweld. Niettemin, de stegen gaan open, al is het op proef, van 's ochtends half negen tot zes uur 's avonds. Interessant, want zo wordt een stukje van het historische stratenpatroon weer herstelt. Lang niet iedereen is dan ook tegen openstelling. Voor sommige bewoners is het web van steegjes juist de charme van de binnenstad.

De Vredenburgersteeg, de Spooksteeg en de Waterpoortsteeg behoren tot tot de oudste stegen van de stad. Ze lopen in het verlengde van de Oudezijds Armsteeg, tussen de Warmoestraat en de Oudezijds Voorburgwal, dwars door twee middeleeuwse stadsuitbreidingen heen via de Oudezijds Achterburgwal en de Zeedijk naar de Geldersekade.

De oude stegen ontstonden vanwege de aanwas van de bevolking. Daarvoor was meer woonruimte nodig. De brede hofsteden langs de hoofdstraten, zoals de Nieuwendijk, de Warmoestraat en de Zeedijk, werden daarom gesplitst. Zo bleken vijf percelen uit 1336 honderd jaar later in veertien percelen te zijn opgesplitst. Later werd ook de grond achter de huizen verdeeld. Op het achterste stuk kwamen achterhuizen. Die moest je natuurlijk kunnen bereiken en daarvoor werden kavelsloten gedempt en met bestaande paden en perceelscheidingen omgevormd tot stegen, zodat je via de zijkant toegang kreeg tot de woningen.